‘Het is tijd voor een X.’ Met die heldere boodschap dient Tijn de Jong op dinsdag 24 oktober, de dag voor Coming Outdag, diens petitie in bij de Tweede Kamer. Tijn en de meer dan tienduizend ondertekenaars van de petitie roepen de politiek op om ook voor non-binaire personen erkenning van hun geslacht te regelen. Transgender Netwerk en COC Nederland steunen de oproep.
“Door de X op officiële documenten toegankelijk te maken, laat de overheid zien: ‘er is meer dan alleen m/v.’ Daarmee zeggen ze: jullie zijn ook een deel van onze maatschappij en wij zien jullie’. Een broodnodige erkenning, waar het de hoogste tijd voor is.”
Tijn de Jong, initiatiefnemer ‘Het is tijd voor een X’
Transgender mannen en vrouwen kunnen momenteel met een deskundigenverklaring hun geslachtsvermelding al bij de burgerlijke stand wijzigen van M naar V of van V naar M. Sinds 2022 behandelt de Tweede Kamer een wet die de deskundigenverklaring vervangt voor een eigen verklaring. Maar voor non-binaire mensen is er nog niets geregeld. Hierdoor krijgen ze met willekeur, onbegrip en vijandigheid te maken, terwijl ze simpelweg om een menswaardige bejegening vragen.
2% Nederlanders is non-binair
Transgender Netwerk steunt de petitie en is daarom dinsdag 24 oktober ook bij de overhandiging in de Tweede Kamer. Al ruim tien jaar pleiten Transgender Netwerk, COC Nederland en de organisatie voor seksediversiteit NNID voor een mogelijkheid om de geslachtsregistratie door te halen met een X voor iedereen die dat wenst. Dit jaar werd ook voor het eerst duidelijk voor hoeveel mensen een X een uitkomst gaat bieden. In opdracht van minister Weerwind deed kennisinstituut Rutgers onderzoek hiernaar. Bijna 2% van de bevolking is non-binair en een nog grotere groep wenst een X als geslachtsregistratie.
“Het wordt tijd dat non-binaire mensen volwaardig mee kunnen doen in onze samenleving. Wettelijke erkenning is nu nodig. De groeiende zichtbaarheid van non-binaire mensen en de petitie van Tijn de Jong laten dat zien. Het belang van de X voor deze doelgroep mag niet onderschat worden, zij stuiten op onbegrip en discriminatie net als andere trans personen.” Aafke Uilhoorn, bestuurslid Transgender Netwerk. COC Nederland sluit zich daarbij aan.
Enkele tientallen mensen hebben de afgelopen drie jaar via een geitenpaadje bij de rechtbank al een X weten te verkrijgen. Meerdere rechters hebben gezegd dat de wetgever een wettelijke regeling moet treffen om non-binaire mensen gelijk te behandelen. Net als trans vrouwen en trans mannen moeten zij toegang krijgen tot het wijzigen van hun geslachtsregistratie.
Het begrip voor non-binaire personen ligt in Nederland nu nog rond de veertig tot vijftig procent, zo bleek uit internationaal onderzoek van Motivaction (2022). En 74% van de non-binaire personen is wel eens gepest, gediscrimineerd of verbaal mishandeld. Doordat het een norm stelt kan erkenning door de overheid juist bijdragen aan de emancipatie en veiligheid van deze groep.
Decennium wachten
Al in 2014 kwam het WODC-rapport ‘M/V en verder’ uit, een verkenning naar het concept geslachtsregistratie en de opties om daarin buiten de standaard man-vrouwregistratie te treden. De behoeften van non-binaire personen worden sindsdien steeds meer onderkend, onnodige sekseregistratie is teruggedrongen en de regering kondigde aan om de geslachtsaanduiding van de ID-kaart te halen vanaf 2027.
Leonne Zeegers zette in 2018, met haar rechtszaak voor een X op het paspoort, de noodzaak voor wetgeving weer op de agenda. Meerdere non-binaire mensen traden in Zeegers’ voetsporen. Waarna in juli 2021 Tijn de Jong en diens medestanders de petitie lanceerden. In de zomer van 2022 kondigde Lisa van Ginneken (D66) aan met een initiatiefwet te komen die de wettelijke erkenning dan eindelijk moet gaan regelen.
Tijn, de petitie-ondertekenaars, Transgender Netwerk en COC Nederland kijken met smart uit naar de initiatiefwet van Lisa van Ginneken en hopen op een voorspoedige behandeling door de Tweede Kamer. Nederland kan in Europa dan het vierde land worden met wettelijke erkenning voor non-binaire mensen, na Denemarken, IJsland en Malta.